Dłutowanie jest techniką wykorzystywaną do obróbki rowków wpustowych wewnętrznych oraz zewnętrznych, zarówno pojedynczych (ilustracja 1) jak i tzw. wielowypustów.

Ilustracja 1. Projekt przykładowej części klasy tuleja z wewnętrznym rowkiem oraz 4. rowkami na powierzchni zewnętrznej.

Rowki wykonywane są pod kliny oraz wpusty. Wykonuje się również wewnętrzne profile oraz kontury. Narzędziem skrawającym (ilustracja 2) jest jednoostrzowy nóż do dłutowania. Nóż taki można częściowo uznać za narzędzie kształtowe gdyż jego szerokość musi odpowiadać żądanej szerokości wykonywanego rowka. Każdy rowek wykonywany jest w kilku przejściach. Wykonywanie rowków poprzez dłutowanie ze względu na niski koszt samego narzędzia jest dedykowany do produkcji jednostkowej i małoseryjnej.

Przedstawiana tu metoda wielokrotnie w różnego rodzaju materiałach jest określana również mianem przeciągania. Jest to całkowicie błędna interpretacja, gdyż przeciąganie ma odmienny charakter. W zabiegu przeciągania jedno narzędzie zaprojektowane i wykonane do danego zadania technologicznego w jednym przejściu realizuje całą obróbkę. Dodatkowo przeciągacz jako narzędzie nie tylko może wykonać rowek lub wielowypust, lecz także dokonać obróbki wykańczającej samego otworu. W takim ujęciu wykonywanie rowków z użyciem tylko jednego narzędzia o szerokości rowka jest operacją dłutowania.

Ilustracja 2. Narzędzie do dłutowania firmy REVATOOL.

Uniwersalność

Firma REV S.R.L. (dystrybutor w Polsce S.T.M. Systemy i Technologie Mechaniczne Sp. z o.o.) w ramach dłutowania na tokarskich centrach CNC oferuje mimośrodowe tuleje dzięki, której na każdej tokarce bez konieczności wykorzystywania osi Y (jej brak), można wdrożyć dłutowanie (przeciąganie). Dłutowanie wymaga z reguły odniesienia do osi przedmiotu. Tuleja mimośrodowa posiada regulację przesunięcia co 0,03 narzędzia w osi Y o ±0,5 mm, co pozwala na dokładne wyrównanie. W przypadku kiedy tokarskie centrum CNC wyposażone jest w oś Y stosowanie tulei mimośrodowej nie jest możliwe.

Montaż narzędzia dla tokarki CNC przeprowadza się w uchwycie typu Weldon (rekomendowany z własnym, wewnętrznym podłączeniem). Ustawienie narzędzia realizuje się z wykorzystaniem płytki ustawczej.

Inżynierowie z firmy REV opracowali programy dla obrabiarek CNC do realizowania zabiegów dłutowania. Programy są bezpłatne i udostępniane po zapotrzebowaniu poprzez stronę www. Programy opracowano dla najpopularniejszych typów CNC na rynku.

Narzędzia REVTOOL można stosować na centrach obróbkowych CNC, tokarkach konwencjonalnych, dłutownicach. Narzędzia REV posiadają adapter (kwadratowy lub pryzmatyczny – ilustracja 3), który umożliwia montaż narzędzia na dłutownicy. Adapter umożliwia kątowe ustalenie narzędzia w 4. pozycjach pod kątem 90º względem siebie. Twardość wynosi 58-60 HRC.

Ilustracja 3. Budowa zestawu narzędzia i adaptera (REVTOOL)

Możliwości obróbkowe

Dzięki przedstawianym narzędziom możliwe jest wykonywanie zabiegów dłutowania kanałów pod wpusty, pojedynczo lub jednocześnie, w otworach cylindrycznych oraz stożkowych, z lub bez kanału wyjściowego, z lub bez fazowania przy podstawie. Możliwe jest wykonywanie jest otworów kształtowych (m.in. kwadratowe, sześciokątne), a także zęby spiralne. Wykonanie dłutowania realizowane jest w dwóch zabiegach: zgrubnym i wykańczającym. Na ilustracji 4 przedstawiono przykłady obróbki.

Ilustracja 4. Przykłady dłutowania omawianymi narzędziami

Płytka skrawająca

Płytka skrawająca jest wykonana w technologii spiekania proszków węglików. Płytki są pokrywane warstwą wierzchnią (warstwą) TiN (azotku tytanu). Płytki mogą być regenerowane poprzez ostrzenie, co jednak może skutkować zmianą wymiarów geometrycznych obrobionych powierzchni. Płytki oznaczone indeksem SM wykonują fazowanie 0,2×45º (ilustracja 5). Istnieje możliwość wykonania płytek o kształcie według potrzeb klienta.

Ilustracja 5. Płytka skrawająca firmy REVTOOL typu SM.

Przedstawiony powyżej dłutowania jest techniką dedykowaną do produkcji jednostkowej. Interesującą kwestią są koszty wykonawstwa płytek skrawających według potrzeb użytkownika. Warunki pracy powodują, iż nie muszą to być płytki z wieloma warstwami uszlachetniającymi co również ma znaczenie w kosztach produkcji. Parametry obróbkowe można wstępnie dobrać na stronie internetowej firmy REVTOOL.

Źródła

1. Materiały informacyjne i handlowe firmy S.T.M. Systemy i Technologie Mechaniczne Sp. z o.o.
2. Filipowski R., Marciniak M., Techniki obróbki mechanicznej i erozyjnej, OWPW 2000
3. Dłutowanie na obrabiarkach CNC – S.T.M. Systemy i Technologie Mechaniczne Sp. z o.o.