Techniki Wytwarzania i Procesy Technologiczne
suwmiarka analogowa uniwersalna

Suwmiarka – budowa i pomiary 3/5 (2)

Pomiary wielkości geometrycznych należą do podstawowych w ramach kontroli technicznej prawidłowości przebiegu procesu technologicznego. Zdolność dokonywania pomiarów z użyciem takich przyrządów pomiarowych jak suwmiarka, mikrometr, czy kątomierz należą do podstawowych i są przydatne nie tylko w ramach procesów technologicznych.

Suwmiarka – budowa

W zakresie suwmiarek w ramach kryterium budowy i zastosowania wyróżnia się następujące rodzaje suwmiarek:

  • jednostronne;
  • dwustronne;
  • uniwersalne (wielofunkcyjne – pomiar wymiarów wewnętrznych, zewnętrznych, głębokości).

Kryterium sposób odczytu wartości wymiaru mierzonego wyróżnia następujące rodzaje suwmiarek:

  • analogowe wykorzystujące podziałkę kreskową wykonaną na prowadnicy oraz noniusz na na suwaku;
  • czujnikowe – czujnik zegarowy wraz z zębatką na prowadnicy;
  • cyfrowe – wykonany na prowadnicy lub naklejony liniał pojemnościowy wraz z elektronicznym wskaźnikiem cyfrowym.

W ramach prezentacji podstawowych przyrządów pomiarowych na ilustracji 1 przedstawiono budowę suwmiarki wielofunkcyjnej (uniwersalnej) analogowej.

suwmiarka analogowa uniwersalna

Ilustracja 1. Budowa suwmiarki analogowej uniwersalnej: 1 – stała szczęka do pomiaru wymiarów zewnętrznych zespolona z prowadnicą; 2 – ruchoma szczęka do pomiaru wymiarów zewnętrznych; 3 – stała szczęka do pomiaru wymiarów wewnętrznych; 4 – ruchoma szczęka do pomiaru wymiarów wewnętrznych; 5 – noniusz zapewniający rozdzielczość pomiarów na poziomie 0,05 mm; 6 – noniusz zapewniający rozdzielczość pomiarów w calach na poziomie 1/128”; 7 – podziałka calowa na prowadnicy; 8 – dźwignia zacisku ustalającego położenie przesuwnej szczęki; 9 – podziałka milimetrowa na prowadnicy; 10 – głębokościomierz.

Suwmiarka przedstawiona na ilustracji 1 została wyprodukowana w nieistniejącej już F.W.P. VIS (wówczas) S.A. w 1999 roku i bez przeszkód wykorzystywana jest nadal.

Dopuszczalne błędy suwmiarek były kiedyś określone w normie PN-80/M-53130. W przypadku prezentowanej na ilustracji suwmiarki uniwersalnej o długości pomiarowej 140 mm z noniuszem równym 0,05 mm błąd wskazania wynosi ±0,05 mm (50 μm). Norma DIN 862:2015 dla tego samego typu przewiduje taki sam błąd wskazania.

Suwmiarka – pomiary

Odczyt wartości wymiaru mierzonego nie zależy od tego czy mierzony jest wymiar zewnętrzny, wewnętrzny czy głębokość (ilustracja 2). Pomiar suwmiarką polega na ujęciu mierzonych powierzchni w szczęki suwmiarki (lub wysunięciu głębokościomierza) albo ustawienia szczęk między powierzchniami mierzonego wymiaru wewnętrznego, a następnie odczytaniu wyniku pomiaru na noniuszu lub wyświetlaczu LCD.

suwmiarka analogowa uniwersalna - pomiar głębokośći

Ilustracja 2. Głębokość i powierzchnia bazowa suwmiarki na prowadnicy do pomiaru tego wymiaru. Na zdjęciu widać także naniesione oznaczenia wartości elementarnych działek noniusza dla pomiaru w mm i „.

Na ilustracji 3 przedstawiono przykładowe, wybrane ustawienie suwmiarki uniwersalnej. Ilustracja 4 przedstawia zbliżenie na główną skalę na prowadnicy oraz skalę noniusza na ruchomej szczęce. W pierwszej kolejności należy określić położenie „0” (ZERA) noniusza względem skali na prowadnicy. Na ilustracji 4 ZERO noniusza (pozycja O1 na ilustracji 4) znajduje się między wartością 10 a 11 skali na prowadnicy.

suwmiarka analogowa uniwersalna - pomiar

Ilustracja 3. Przykładowe, wybrane ustawienie suwmiarki po pomiarze.

suwmiarka analogowa uniwersalna - odczyt wymiaru

Ilustracja 4. Wzajemne położenie skali noniusza (dół) a skali głównej na prowadnicy suwmiarki (góra). O1 – położenie ZERA noniusza względem wartości na skali głównej. O2 – pokrywająca się kreska skali noniusza z kreską na skali głównej.

Suwmiarka – odczyt wartości

W przypadku pozycji O1 (ilustracja 4) ZERO noniusza znajduje się pomiędzy dwiema kreskami skali głównej (w tym przypadku między 10 a 11 mm.). W kolejnym kroku należy określić położenie O2, w którym jedna z kresek skali noniusza pokrywa się z jedną kreską ze skali głównej. W takim przypadku tylko jedna kreska ze skali noniusza pokrywa się z jedną kreską skali głównej. Elementarna działka noniusza wynosi 0,05. W omawianym przypadku pokrywa się kreska (10. licząc poszczególne kreski działek elementarnych, a 10×0,05=0,5). Zatem wynik wynosi 10,5 mm.

Na ilustracji 4 pokrycie kreski skali noniusza z kreską skali głównej nie jest jednoznaczne. Wynika to z kąta między pozycją obiektywu podczas wykonywania zdjęcia a rozmieszczeniem kresek na skalach. Podczas pomiaru suwmiarkę ustalamy tak by wzrok osoby mierzącej padał prostopadle do powierzchni prowadnicy i ruchomej szczęki suwmiarki. Zagadnienie wzrokowego odczytu wartości stanowi tzw. czynnik ludzki wpływający na dokładność odczytu wartości mierzonego wymiaru.

Rodzaje przyrządów suwmiarkowych

Zasada pomiaru wykorzystywana w suwmiarce jest wykorzystywana w pochodnych przyrządach pomiarowych, do których zalicza się m.in.:

  • głębokościomierz suwmiarkowy
  • wysokościomierz suwmiarkowy
  • suwmiarka modułowa (do pomiaru grubości zębów w kole zębatym).

Poniżej w źródłach zamieszczono adresy internetowych symulatorów suwmiarki oraz mikrometru. W przypadku mikrometru pomiar jest odczytywany w podobny sposób jak na suwmiarce.

Źródła
  1. Stefanelli – symulatory
  2. Symulator suwmiarki
  3. Metrologia wielkości geometrycznych
  4. Jakubiec W., Malinowski J., Metrologia wielkości geometrycznych, WNT 1993
  5. Humienny Z. (red.), Specyfikacje Geometrii Wyrobów (GPS). Wykład dla uczelni technicznych, OWPW 2001

About author

morek

Rocznik 1973. W 1993 skończyłem Technikum Elektryczne Nr 1. W 1998 roku Wydział Mechaniczny Technologiczny i Automatyzacji (obecnie WIP) PW. 1997-2000 konstruktor narzędzi skrawających w F.W.P. VIS S.A. 2004. Doktorat z technologii kół zębatych. Technologie wytwarzania i procesy technologiczne to moja pasja.

Related Articles

Leave a reply

You must be logged in to post a comment.

Kategorie

YouTube



Nadchodzące wydarzenia

Statistics

  • 41 177
  • 8 630 435
  • 4 250
  • 196